Niet één manier van rouwen

Iedereen rouwt anders en er is niet één manier waarop je dit kunt doen. Sommigen spreken over rouwarbeid en rouwtaken. Ook hangt aan rouw geen kalender!

In de literatuur over rouw (verlies na dood) worden diverse fases beschreven waar je doorheen gaat (bijv. 5 of 6 fases). Maar ik heb zelf ondervonden dat dit geen lineair proces is.

Ik hoor vaak mensen die de laatste fase bijv. ‘Aanvaarden’ zien als ‘Loslaten’, wat dan een doel op zichzelf wordt, want dan is het rouwen eindelijk over. Hoewel fases zelfinzicht geven, kun je je afvragen waarom je zou moeten loslaten. Het feit dat iemand is overleden, betekent niet dat de relatie met die persoon er niet meer is. Dat zou bijna een ontkenning zijn van ‘wat is geweest’.

Ik noem het zelf niet ‘loslaten’ maar eigenlijk ‘anders vasthouden’. Voor mij heeft anders vasthouden te maken met de wijze waarop ik iemand herdenk en dat gaat dwars door elke rouwfase heen.

Herdenken is ook een creatief proces en geeft verbondenheid met anderen

Herdenken is voor mij, ondanks de pijn, een creatief proces, wat heel passend is bij de verwerking van verdriet. Ik noem het creatief omdat ik zoek naar tastbare en visuele manieren om iemand bij me te houden. Dit kan een zoektocht zijn met anderen naar een geschikte grafsteen of monument, dat nog moet worden ontworpen.

De grafsteen op deze pagina (zie flyer onderaan) is van mijn moeder en werd een opdracht voor een beeldhouwer/ kunstenaar, die mij en mijn zus mee heeft genomen in zijn creatieve proces. We vonden dit passend voor onze kunstminnende moeder. Het heeft zeker wel een jaar geduurd voordat de steen geplaatst werd. Maar dat deed eigenlijk niet voor ons ter zake. Het proces hierin was belangrijker en zo konden we tot iets moois komen.

Maar het kunnen ook rituelen zijn die ik met anderen in het leven roep. Denk aan een borrel of high tea bij het graf van een dierbare, of het maken van een collage of portret of herinneringen- of troostdoos.

Er zijn legio mooie voorbeelden die mensen en generaties verbinden, niet alleen met de doden, maar ook weer met elkaar als nabestaanden. Deze verbondenheid werkt helend. Ik kijk daarbij ook vaak hoe andere culturen dit doen. Bijvoorbeeld hoe Chinezen hun voorouders vereren vandaag de dag of Mexicanen op de Dia de los Muertos.

Tradities en het bokkenpootje

Ook Nederland kent mooie actuele tradities zoals de Lichtjesavond op sommige begraafplaatsen. En wist je dat het koekje het bokkenpootje vroeger een Christelijke religieuze betekenis had? Dit koekje werd door de dominee besteld bij de plaatselijke bakkerij in het West-Friese Tuitjenhorn (1859) en werd gegeten op de dag dat de overledenen door de dorpsbewoners gezamenlijk werden herdacht. Het koekje diende ter bescherming van de overleden dierbaren. Vandaag de dag wordt er vaak een glaasje gedronken bij de hedendaagse lichtjesroute. Zou het dan ook niet mooi zijn de traditie van het bokkenpootje daarbij in ere te herstellen?

Scheiding

Een scheiding doormaken is vaak ook een rouwproces. Ook al heb je zelf hiervoor gekozen. Het rouwen begint vaak al eerder dan het daadwerkelijke moment van de breuk. De vervreemding van elkaar, het uit elkaar groeien, je niet gelukkig voelen met elkaar en noem maar op.

Bij scheiding is acceptatie van belang. De relatie met de ander is niet verdwenen, maar verandert. Vooral wanneer er kinderen in het spel zijn, blijf je aan elkaar verbonden. Vind je het lastig de ander los te laten, milder te gaan kijken naar wat is gebeurd, weer vreugde in je leven toe te laten en weer opnieuw open te staan voor de liefde? Ik kan je ondersteunen bij dit proces.

Nazorg

Spreekt dit je aan? Ik ben graag je luisterend oor in moeilijke tijden. Voor ondersteuning bij rouw (of verwerking bij scheiding) reken ik een ander tarief. Zie Tarieven op mijn site. Het verschil in tarieven heeft te maken met het soort gesprek/ of gesprekscyclus, dat een ander traject is dan een loopbaantraject of trajecten met thuisopdrachten en live oefeningen tijdens het gesprek.